Vitraycı mesleği hakkında bilgi

Vitraycı mesleği hakkında bilgi

Vitray sanatçısı sezai ceylan/ Vitray Sanatçısı Sezai

Vitraycı mesleği hakkında bilgi

 

TANIM  

Çeşitli cam süsleme tekniklerini kullanarak renkli ve renksiz camlardan eserler yapan kişidir.

GÖREVLER

–          Alıştırma için düz cam seçimi yapar,

–          Cam kesme alıştırmaları (düz kesimler, yuvarlak, oval kesimler vb.) yapar,

–          Yapılacak ürüne karar verir,

–          Elde ya da bilgisayarda vitray deseni hazırlayarak deseni ölçülendirir ve renklendirir,

–          Deseni masaya sabitleştirir,

–          Desene göre renkli camları keser,

–          Kesilen camları taşlama makinesi ile düzeltir,

–          Camları temizler, folyo ile kenarlarını sarar,

–          Folyoların üzerinden lehimlenmesini yapar,

–          Camı boyar,vitray yapar, kumlama yapar,

–          Bizote-rodaj yapar, kaplama yapar,

–          İstenirse patina (karartıcı) sürerek çalışmayı tamamlar,

KULLANILAN ALET VE MALZEMELER

-Cam çeşitleri,

-Cam kesme elması, cam kalemi,

-Transparan ve siyah cam vitray boyası, fırça, siyah kontur,

-Vernik, tiner, macun, slikon, kurşun, pamuk

-Folyo,

-Grinder (aşındırıcı),

-Gazyağı,

-Vitray pensesi,

-Taşlama makinesi,

-Lehim, lehim suyu (pasta),

-Lehimleme için havya vb. aletler,
-Patina (karartıcı).

-Bilgisayar, çizim programı

MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER

Vitraycı (Cam Süslemeci) olmak isteyenlerin;

–    Sanata ilgili, yetenekli ve yaratıcı,
–          Şekilleri ve renkleri algılama yeteneğine sahip,

–          El ve parmak becerisine sahip.
–          Göz ve ellerini uyum içinde kullanabilen,
–          Yaptığı işe uzun süre dikkatini verebilen ve ayrıntıları algılayabilen,
–          Tedbirli ve sabırlı

kimseler olmaları gerekir.

Mesleğin Yapılmasını Engelleyen Durumlar
–          El ve parmak noksanlıkları ve uzun süre ayakta durmasını engelleyen rahatsızlıklar

–          Akciğer rahatsızlıkları mesleği kişi için olanaksız kılan özelliklerdir.

ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI

Atölyelerde çalışırlar. Birinci derecede malzemelerle ve makinelerle ilgilidirler. Çalışma ortamı kapalı, sıcak, tozlu, zaman zaman gürültülü ve kirlidir. Devamlı cam kesme işi ile uğraşıldığı için elde ve vücutta kesilmeler olabilmektedir. Genellikle ayakta çalışılır. Çalışırken de meslektaşlarıyla, iç mimarlarla, teknik ressamlarla, grafikerlerle, müşterilerle iletişim halindedir.

ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI

Vitray;

-Konutlarda; pencerelerde, bina aydınlıklarında, oda bölmelerinde, paravanlarda,  duvar  panolarında,  abajurlarda ve  kapılarda.

-Fabrikalarda; hizmet  binalarında,  dinlenme-eğlenme tesislerinde, yemek-oyun salonlarında, yönetici odalarında.

-Otellerde;  dış  mekan  ve  aydınlatma  panolarında,  giriş kapılarında, lobilerde, banyo, yemek, eğlence salonlarında, odaların aydınlatma elemanlarında, paravanlarda,

Ayrıca cami, eğlence yerleri, spor salonları, devlet kurum ve dairelerinde, okullarda, sanat galerilerinde istasyon bekleme salonları gibi yerlerde kullanılır. Vitraycılar bu alanlarda çalışma imkanına sahiptirler. Ayrıca; kendi işlerini kurabilme imkanları bulunmaktadır.

MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER

Mesleğin eğitimi; meslek liseleri, teknik liseler, anadolu meslek liseleri, anadolu teknik liseleri ve mesleki eğitim merkezlerinde Seramik ve Cam Teknolojisi alanı, Vitray dalında verilmektedir.

Ayrıca; kurs olarak da (halk eğitim merkezleri, meslek liseleri, olgunlaşma enstitüleri ve üniversitelerde) mesleğin eğitimi verilmektedir.

MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI

–  Meslek liselerine giriş için en az ilköğretim okulu mezunu olmak,

    Anadolu meslek ve anadolu teknik liselerine girebilmek için ise ilköğretim okullarının 6-7-8. sınıflarında yapılacak olan “Seviye Belirleme Sınavlarının” (SBS) sonucuna,  yıl sonu ders ortalamaları ile belirlenen Yıl Sonu Başarı Puanının (YBP) eklenmesi ile elde edilecek olan yeterli Genel Orta Öğretim Yerleştirme Puanına (G-OYP) sahip olmak gerekmektedir.

– Ortaöğretim kurumlarında; ders yılı sonunda veya ortalama yükseltme sınavları sonucuna göre 10 uncu sınıfa geçen ve teknik liseye geçiş şartlarını taşıyanlar teknik lise programlarına geçiş için başvurabilir. Teknik lise programına geçmek isteyen öğrencilerden gerekli koşulları taşıyanların başvuru formları, kurum müdürlüğünce onaylanarak ders kesiminden ortalama yükseltme sınavlarının bitimini izleyen beş iş günü içinde öğrencilere verilir. Teknik lise ve doğrudan alana kayıt yapılan programlar dışındaki mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarında;

a) 10 uncu sınıfa geçen öğrenciler, alan seçimi için ders kesiminden itibaren ortalama yükseltme ve sorumluluk sınavlarının bitimini izleyen onuncu iş günü çalışma saati bitimine kadar öğrenim görmek istediği meslek alanının bulunduğu kurum müdürlüğüne başvururlar.

b) Başvuru süresi sonunda öğrenciler, Alana Yöneltme Tavsiye Formu ve Öğrenci Tercihlerini Değerlendirme ve Yerleştirme Formu kullanılarak belirlenen alana yerleştirme puanı esas olmak üzere tercih ettikleri alanlara göre sıralanırlar. Alana yerleştirmede, ilgili alanın kontenjanı göz önünde bulundurulur.      Bu puanlara göre yapılacak sıralama ile kontenjan kadar öğrencinin asıl ve yedek olmak üzere listeleri düzenlenir. Alana geçiş yapacak öğrencilerin kayıt-kabulleri, ağustos ayının üçüncü haftasında başlayıp ay sonuna kadar bitirilecek şekilde planlanır ve yıllık çalışma takviminde gösterilir.

–    Çıraklık eğitimine başlayabilmek için;

   En az ilköğretim okulu mezunu olmak, 14 yaşını doldurmuş olmak, bünyesi ve sağlık durumu gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olmak, eğitim görmek istediği meslekte bir işyeri sahibi ile çıraklık sözleşmesi imzalamak gereklidir.

EĞİTİM SÜRESİ VE İÇERİĞİ

Mesleğin eğitim süresi;

– Meslek liselerinde 4 yıldır. 9. sınıfın dersleri tüm genel, mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarında ortaktır. 9. sınıfın sonunda öğrenci ilgi duyduğu alanı belirler ve 10. sınıfta bu alanda eğitim-öğretime başlar. 9. ve 10. sınıflarda ortak dersler ile alan ortak dersleri, 11. ve 12. sınıflarda ise dallara özel dersler okutulmaktadır. Alanda yer alan tüm dallara yönelik ortak yeterlikleri kazandıran dersler ağırlıklı olarak 10. ve 11. sınıfta verilmektedir. 12. sınıfta diplomaya götüren dala ait yeterlikleri içeren dersler yer almaktadır. 10. sınıfın sonunda, bölgesel ve sektörel ihtiyaçlar, okulun donanımı, öğretmen ve fizikî kapasitesi ile öğrencilerin mesleki yeterlikleri de dikkate alınarak dal seçimi yapılır.
Bu eğitim süresince;

Ortak Dersler; Dil ve Anlatım, Türk Edebiyatı, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, Tarih, T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük, Coğrafya, Matematik, Fizik, Kimya, Biyoloji, Sağlık Bilgisi, Felsefe, Yabancı Dil, Beden Eğitimi, Millî Güvenlik Bilgisi, Trafik ve İlk Yardım, Tanıtım ve Yönlendirme.

Ortak Alan Dersleri: Bilgi ve İletişim Teknolojisi, Mesleki Gelişim, Matematik, Temel Sanat Eğitimi, Temel Teknik Resim, Temel Desen, Temel Seramik ve Cam.

Dal Dersleri: Vitray Uygulamaları, Cam Üretim Planlaması dal dersleridir. Ayrıca seçmeli dal derslerini alırlar.

    Uygulama eğitimi:12. sınıfta yıl boyunca haftanın 3 günü işletmelerde uygulama eğitimi (staj) yapılmaktadır.

–          Çıraklık eğitiminde ise;

Genel Bilgi Dersleri: Türkçe, Matematik ve Meslek Matematiği, İşletme Bilgisi ve Toplam Kalite Yönetimi, Din Kültürü ve Meslek Ahlakı, Mesleki Bilgisayar.

Alan Ortak Meslek Dersleri: Ortak Beceri, Teknik Resim, Temel Sanat Eğitimi, Temel Desen, Temel Cam.

Dal Meslek Dersleri: İşletmelerde Meslek Eğitimi, Vitray Uygulamaları, Türk Motifleri, Motif Desen, Bilgisayarlı Desen Çizimi, Desen, Cam Teknolojisi, Geleneksel Artistik Desen, Cam El Dekoru, Cam Süsleme, Cam Boya Kimyası, Cam Şekillendirme
dersleri verilmektedir.

MESLEKTE İLERLEME

–          Meslek liselerinin Seramik ve Cam Teknolojisi alanından mezun olanlar “Cam-Seramik, Çini İşlemeciliği, Endüstriyel Seramik, Mimari Dekoratif Sanatlar, Seramik” önlisans programlarına sınavsız geçiş için başvurabilirler. Gereken koşullara sahip oldukları takdirde yerleştirilebilirler. Mezunlar ayrıca alanlarında ustalık sınavına girerek başarılı olurlarsa “Ustalık Belgesi” ve “İşyeri Açma Belgesi” alarak kendi işyerlerini açmaya hak kazanırlar.

–          Meslek eğitim merkezlerinde eğitimini tamamlayanlar ise; usta ve usta öğretici unvanlarına yükselebilirler. Bunun için bir işyerinde çalışıp aynı zamanda teorik eğitimlerine de devam edebilirler. Ustalık eğitimi 176 saat olup, bu eğitimde İnsan Sağlığı ve İş Güvenliği, İş ve İnsan İlişkileri, Çalışma Hukuku, İşletme Bilgisi, Sigorta ve Vergi Mevzuatı, Muhasebe ve Ekonomi derslerinin yanı sıra İleri Meslek Bilgisi derslerini alırlar. 2 yıl sonunda ustalık sınavlarına katılabilirler.Ustalık için öngörülen teorik eğitime devam etmeyenler ise bir işyerinde 5 yıl çalıştıktan sonra (çalıştıklarını SSK veya Bağ-Kur primleri ile belgelemek şartıyla) ustalık sınavına katılabilirler. Ustalık belgesi alanlar mesleki eğitim merkezlerinde 40 saatlik iş pedagojisi kurs programını tamamlayıp sınavda başarılı olduktan sonra “Usta Öğreticilik” belgesi alabilirler. Ustalık belgesine sahip olanlar veya bunları işyerlerinde çalıştıranlar bağımsız işyeri açabilirler. Ayrıca, işyerinde çırak çalıştırması için de “Usta Öğretici” belgesine sahip çalışanın olması  zorunludur. İlköğretim (ortaokul) mezunu kalfa ve ustalar, mesleki ve teknik açıköğretim lisesine devam ederek, meslek lisesi diploması alabilirler.

  BURS, KREDİ VE ÜCRET DURUMU

-İşletmelerde mesleki eğitim gören öğrencilere, işletmelerce asgari ücretin %30’undan az olmamak üzere ücret verilmektedir.

-Eğitim gören adayların iş kazası, iş riski ve meslek hastalıkları ile ilgili sigorta primleri devletçe karşılanır. Eğitim görülen işletmenin sosyal imkanlarından ve bütün öğrenci haklarından yararlanır.

Ücret çalışılan işyerine, yapılan üretime ve kişinin yeteneğine göre değişiklik göstermektedir. Genellikle mesleğe ilk girişte asgari ücretle başlanmakta, daha sonra meslek elemanı performansına göre asgari ücretin 3-5 katı oranında ücret alabilmektedirler.

DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER
–          İlgili eğitim kurumları,

–          Milli Eğitim Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğü,
–          Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Ankara Meslek Bilgi Merkezi,Bünyesinde Meslek Bilgi Merkezi bulunan Türkiye İş Kurumu il ve şube müdürlükleri.

Alıntı/ Kaynak

Cam nedir? Cam ne demek? Vitray camı

Cam nedir? Cam ne demek? Vitray camı

Vitray sanatçısı sezai ceylan/ Vitray Sanatçısı Sezai

Cam nedir?
Cam ne demek?

Cam nedir?

Soda veya potas katılmış silisli kumun ateşte eritilmesiyle yapılan sert, saydam ve çabuk kırılır bir cisimdir.

Sert ve tıkız görünüşüne rağmen cam, katı bir cisim değildir. Camın katılığı iç yapısındaki molekül sürtünmelerinin çok fazla oluşundan ileri gelir. Camın katı bir maden gibi kristalli bir yapısı yoktur. Bu yüzden daha çok sıvılarınkine benzer. Günümüzün bilim adamları camı, «ergimiş katı bir çözelek» olarak tanımlarlar.

Cam yapımında kullanılan maddeler ortalama 1.300° santigrada kadar ısıtıldıktan sonra yavaş yavaş soğutulur. Böylece camda moleküllerin kristalleşme eğiliminin önüne geçilmiş olur. Aksi halde yer yer kristalleşmeler görülür. Bu da kristalli ve kristal dışı moleküller arasında gerilmeler doğurur, camın kırılmasına yol açar

Ama, tekniğin bulduğu yeni çalışmasistemleriyle bu güçlük ortadan kaldırılmış bulunmaktadır. Cam yapımı çok eski çağlardan beri bilinir. Yalnız insanlar suni cam yapmasını öğrenmeden çok daha önceleri tabiatta bulunan bazı saydam maddelere biçim vererek çeşitli cisimler meydana getirdiler. Suni olarak camın ne zaman yapıldığı kesinlikle bilinmiyor.

Bununla birlikte eski Mısır ve Fenikeliler'in suni cam yapımını geliştirdikleri bir gerçektir. Romalılar ise, M.S. 1. yüzyılda cem yapımını başlı başına bir sanat durumuna getirdiler. Roma'nın çökmesinden sonra bu sanat Avrupa'da önemini kaybetti. Daha sonra Doğu ile sıkı ticaret bağları olan Venedikliler cam yapımsanatını öğrenmekte gecikmediler. İlk cam yapım evlerini 6. yüzyılın başlarında kurdular.

Böylece cam yapımı Avrupa'da yepyeni bir şekilaldı. 16. yüzyılda Bohemyalı cam sanatçıları Venedikliler'in tekniğini benimsediler. 1680 yılında Fransa'da, Saint Gobain'de ilk cam sanayii kuruldu. 18. yüzyılda da makinelerin sanayi alanında gözükmesiyle cam endüstrisi çok gelişti. Eski Türk cam sanatı Selçuklular ve Osmanlı Türkleri devri olmak üzere iki döneme ayrılır.

Selçuklular Orta Asya'dan getirdikleri cam eşyayı zenginleştirerek bu sanatı geliştirdiler. Selçuklular çağında yapılan cami ve medreselerde kullanılan ve «Şemsiye» adıyla anılan cam çeşidi büyük önem taşır. Osmanlı Türkleri'nde cam sanatı İstanbul'un alınmasından sonra çok gelişti. Mustafa İli zamanında şişe ve öbür cam eşyanın yapıldığı yer Tekfur Sarayının çevresindeydi. 19. yüzyılda Çubukluda bir cam yapımevi kuruldu.

1899'da da bir Musevi, Paşabahçe'de bir fabrikakurdu. Ama Avrupa'dan gelen eşyaya rekabet edemediği için kapattı. Türkiye'de modernanlayışla ilk cam fabrikası 1934'te İş Bankası tarafından Paşabahçe'de kuruldu. Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.O.nın mamulleri bugün en çok aranan cam eşyalardır. Özellikle «rumi» ve «hatayı» stilinin motiflerini kapsayan kompozisyonlu süslü cam tabak ve vazolar ünlüdür. Camın ilk defa ne zaman yapıldığı kesin olarak bilinmiyor.

Çok eski bir tarihe sahip olduğu bir gerçektir. Üzerinde tarih olan en eski cam ise M.Ö.1551-1527 yılları arasında yaşayan Firavun Amenhotep’e ait olan iri bir boncuktur. Orta Asya’dan gelen Selçuklular, camcılığı, Anadolu’ya getirip yaydılar. Artuklular ve Selçuklular zamanında yapılan medrese ve bilhassa camilerde kullanılan cam ayrı bir özellik taşıyordu. Osmanlıların kurulması, gelişmesi ve İstanbul’un alınması ile camcılık da gelişti.

On altı ve on yedinci yüzyıllarda cam sanayiinde büyük gelişmeler oldu. İstanbul, camcılığın merkezi haline getirildi. On dokuzuncu asırda ise Çubuklu dolaylarında bir billur, bir de cam yapım evi kuruldu. Birbirinden güzel nadide billurlar yapıldı. Bunların en meşhurları çeşm-i bülbüllerdi. Cumhuriyet devrinde 1934 yılında kurulmaya başlayan modern cam fabrikası, 1937 yılında üretime başlayabildi.

Böylece Paşabahçe’de fabrika kurulmuş oldu. Bundan sonraki yıllarda Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş’nin fabrika sayıları arttırılıp, ihracat yapılabilecek duruma gelinmiştir. Ayrıca özel şirketlere ait pekçok cam fabrikası yapılmıştır.

Özelllikleri

Camın erime noktası yoktur. Isıtıldığında yumuşar ve arzu edilen şekil verilebilir. Sıcak şekillendirme 800-1300°C arasında yapılabilir. Cam yaklaşık olarak 500°C’nin üzerinde yumuşamaya başlar.

Silis camların genişleme katsayısı çok düşük olduğu için, ani sıcaklık değişmelerine dayanıklıdır. Fakat diğer camlar genişleme katsayısı büyük olduğu için, ani sıcaklık değişmelerine dayanıklı değildir. Herhangi bir cam istenildiği gibi ısıtılamaz. Bilhassa ani soğutulamaz. Eğer bir cam bir metal ile birleştirilip kaynak yapılacaksa, metal ile camın genişleme katsayısı aynı olmalıdır.

Camların kopma yükü 4-10 kg/cm 2 , baskıya karşı direnci 60-120 kg/mm 2 ve elastik modülü 4500-10.000 kg/mm 2 dir. Sertlik (çizme deneyi ile tayin edilir) adi camlarda 200 civarındadır. Silis oranı arttıkça camın sertliği 270’e kadar çıkabilir. Yoğunluk adi camlarda 2,4-2,6; kurşunlu camlarda ise 3-3,8 g/cm 3 tür. Camlarda elektrik iletkenliği ise çok düşük olup, elektrolitik tiptendir. Elektrik iletkenliği sıcaklıkla artar. Adi camlar mor ötesi ışınları geçirmezler. Mangan ihtiva eden renkli camlar yalnız kızılötesi ışınları geçirir.

Camların, bulundukları ortama karşı dayanmaları silis ve alüminyum oranıyla artar. Fakat alkali oranıyla düşer. Camlar sudan pek etkilenmezler, fakat basınç altındaki su buharı hızla aşındırabilir. Florür asidi (HF) haricinde hiçbir asitten etkilenmez. Cam Çeşitleri ve Kullanım Sahaları Ticari camlar, soda camı ve özel camlar olmak üzere başlıca iki türdür. Cam üretiminin büyük bölümünü oluşturan soda camı, kum (silisyum dioksit, SiO 2 ), soda (sodyum karbonat, NaCO 3 ) ve kireçtaşından (kalsiyum karbonat, CaCO3) elde edilir.

Erimiş silis de (silisyum dioksit) tek başına çok nitelikli bir camdır; ama kumun erime noktası 1.700°C’nin üstünde olduğundan, böylesine yüksek sıcaklıklara ulaşması maliyeti büyük ölçüde arttırır. Bu sebeple silis camı, yalnızca ürünün başka kimyevi maddelerle tepkimeye girme tehlikesi olan yerlerde, ani sıcaklık değişikliklerine karşı dayanıklılığın veya başka özel üstünlüklerin arandığı durumlarda kullanılır. Gene de eritilmiş silis camı üretimi oldukça önemli bir sanayi dalıdır.

Soda camları

Bunlar başlıca adi cam (levha cam) ve şişe camıdır.

Adi cam

Bu camın ilkel maddesi kireçtaşı (CaCO 3 ) soda (Na2CO 3 ) ve kum (SiO 2 )dur. Bu üç maddenin 1000°C üzerinde ısıtılması ile cam meydana gelmektedir. sıvı hale gelen bu karışımda meydana gelen tepkime: Na 2 CO 3 + CaCO 3 + 6 SiO 2 › Na 2 O.Ca.O.6SiO2 +2CO 2. Adi cam, yaklaşık olarak % 73 SiO 2 , % 12 Na 2 O, %10 CaO, % 4 MgO ve % 1 Al 2 O 3 ’ten meydana gelmiştir.

Şişe camları

Bu camlarda aranılan vasıf, temas edeceği maddelerden etkilenmemesidir. Bu yüzden kireçmiktarı çoğaltılır ve Na 2 O miktarı azaltılır. Bu camın yaklaşık bileşimi % 65 SiO 2 , % 20 CaO, % 7 Na 2 O, % 4 Al 2 O 3 , % 4 MgO ve esermiktarda demir oksittir. ampul camı da hemen hemen bu bileşimdedir. Az miktarda kurşunbulunur. Ampulleri buzlu hale getirmek için ya kumla veya florür asidiyle aşındırma işlemi yapılır.

Soda camlarının bileşimine çeşitli maksatlarla muhtelif oranlarda başka maddeler de ilave edilir. Bunlardan bazısı camın inceltilmesine, bazısı (özellikle selenyum ve eser miktardaki kobalt oksit) camın rengindeki istenmeyen tonların giderilmesine yardımcı olur. Kumda her zaman katışkı olarak demir bulunur.

Şişe yapımında kullanılan kumun düşük demir muhtevalı olmasına ne kadar özen gösterilse de, eser miktardaki katışkılar bile cama istenmeyen bir yeşil renk verir. Selenyum ve kobalt oksit, eser miktarda arsenik trioksit ve sodyum nitratla birlikte kullanıldığında bu yeşil renk giderilebilir ve bilinen renksiz cam elde edilir.

Özel camlar

Endüstride özel fiziksel ve kimyasal nitelikli cam çeşitleri de üretilir. Mesela optik camlarda, istenen kırma indisi değerlerini ve ışığı renklerine ayırma özelliklerini elde etmek için, çok değişik bileşimlerden faydalanılır. Optik camların başlıca iki türünden biri olan crown camı bir soda camıdır; ilk defa 17. yüzyılda İngiltere’de geliştirilen flint camı ise kurşunlu camdır (kristal) ve kırma indisi daha yüksektir.

Bu iki tür camdan yapılan mercekler birbirine yapıştırılarak, tek bir merceğin optik kusurlarını taşımayan mercek sistemleri elde edilir. Merceklerde kullanılan bu iki temel türe, 1930’lardan bu yana geliştirilen yeni türler eklenmiştir. Bunlar arasında borosilikatlı crown camları, baryumlu crown camları, baryumlu flint camları ile borat ve fosfat camları sayılabilir.

Ayrıca nadir toprak elementleri ve flüor taşıyan optik camlar da üretilmektedir. Günümüzde kırma indisi 1,4 ile 2 arasında değişen ve ışığı ayırma özellikleri birbirinden çok farklı olan optik camlar elde edilebilmektedir. Borosilikat camlarının genleşme katsayısı adi camın üçte biri kadardır; ayrıca bu tür camların kimyasal etkilere dayanıklılık, yüksek erime sıcaklığı ve yüksek elektrik yalıtkanlığı gibi bazı üstünlükleri de vardır.

Pyrex olarak da bilinen borosilikat camları ısıya dayanıklı mutfak eşyalarının ve yansımalı teleskoplardaki aynaların yapımında yaygın olarak kullanılır. kimya laboratuvarlarında da geniş ölçüde kullanılan pyrex camlarının bileşimi %80 SiO 2 , %11 B 2 O 3 , %9 Na 2 O Al 2 O 3 CaO As 2 O 3 şeklindedir. Otomobil ön camlarının ve cam kapılarının yapımında, insanların can güvenliği açısından, kırıldığı zaman parçalanmayacak camlar kullanılır. Bu maksatla güvenlik camı denen iki cam türü geliştirilmiştir.

Sertleştirilmiş güvenlik camı, düz camı yumuşama sıcaklığına yakın bir sıcaklığa kadar ısıttıktan sonra üstüne soğuk hava veya gazpüskürtüp birdenbire soğutarak elde edilir. Böylece bükülmeye ve darbelere karşı büyük bir dayanıklılık kazanan cam, kırıldığında küçük küpbiçiminde, kenarları içbükey olduğu için çok kesici olmayan parçalara ayrılır. İnsanın kafatası kemiğinden daha dayanıklı olan bu camlar, çarpma anında sürücü ve yolcuların yaralanmasına yol açabilir.

Bu sebeple, daha dayanıksız olan, ama kırıkları çok kesici olmayan yaprak cam (katmanlı cam) otomobil ön camı olarak kullanılmaya daha uygundur. Bu tür camlarda, aralarına ince bir plastik (genellikle polivinil bütiral) katmanı yerleştirilen iki cam levha, sıcaklık ve basınç altında birbirine yapıştırılır. Aradaki plastik katman, çok ince olmasına mukabil çok dayanıklıdır ve şiddetli bir darbede cam kırılsa bile bu katman sağlam kalır.

Cam kırıkları da plastik katmana yapışık kaldığı için etrafa saçılmaz. Daha kalın veya birden fazla plastik katman kullanarak kurşun geçirmez camlar elde edilir. Yüksek gerilimli enerji iletim hatlarında yararlanılan cam izolatörlerde de sertleştirilmiş cam kullanılır. Cam elyafından hem ısı ve elektrik yalıtkanı olarak, hem de deniz teknelerinin ve otomobil karoserilerinin yapımında kullanılan hafif sentetik reçinelere (plastikler) dayanıklılık vermek için yararlanılır.

Cam elyafı çok ince (çapı mm’nin binde biri kadar) cam ipliklerinden oluşur. Cam tozu ile karbon karışımının ısıtılmasıyla elde edilen köpük cam, çok ince çeperli kabarcıklardan oluşan, çok hafif ve ısı yalıtkanlığı yüksek bir malzemedir. Kolayca kesilebilir ve kesildiğinde niteliklerini kaybetmez. Isı yalıtkanı ve yüzdürücü olarak (mesela cankurtaran simitlerinde) kullanılır.

Cam tuğlalar ise, çelik konstrüksiyonlu yapıların duvarlarında, harçla örülerek kullanılır. İki yarımparçanın birbirine eklenmesiyle oluşturulan cam tuğlanın içi boştur. İşleme esnasında meydana gelen kısmi hava boşluğu tuğlaya ses yalıtımıözelliği de kazandırır. İki cam levhanın, arada boşluk kalacak biçimde birbirine eklenmesiyle oluşturulan çift katlı pencere camları da ses ve özellikle ısı yalıtımı açısından önemli üstünlüğe sahiptir.

Cama gümüşün halojenür tuzları katıştırılarak, morötesi ışınımın ve görünen ışığın etkisiyle ışık geçirgenliği değişen fotokromik camlar elde edilir. Fotokromik camlar genellikle gözlüklerde kullanılır. Kimyasal maddelerden etkilenmeyen camlar da özel camlar arasında önemli bir yer tutar. Bileşim olarak soda-kireç-silis camı ile borosilikat camı arasında yer alan ve nötr cam (ampul camı) olarak adlandırılan özel camlar, ilaç ampullerinin yapımında kullanılır. Sodyum veya cıva buharı içinde bir elektrik boşalımı oluşturarak çalışan sokak aydınlatma lambaları için de özel camlar gerekir; çünkü sodyum ve cıva buharı camların çoğunu etkiler.

Sözlükte "cam" ne demek?

1. Soda ya da potas katılmış silisli kumun ateşte eritilmesiyle yapılan sert, saydam ve çabuk kırılır madde; kadeh, içki.
2. Tümü ya da bir bölümü bu maddeden yapılmış, sırça.
3. Pencere.

Cümle içinde kullanımı

Tıraşa başlarken biri büyük, biri küçük iki örtü alırdı, cam dolabından.
- N. Cumalı

Cam kelimesinin ingilizcesi

n. elliptical wheel used to transform rotarymotion into linear motion (the wheel's spinmoves a lever in a back-and-forth direction)
n. device used to record pictures by selectively allowing light to pass through an aperture and strike light-sensitive film or electronic media
adj. glazed, vitreous
Köken: Farsça

Kaynak;

Vitray nedir? Vitray ne demektir? Vitray

Vitray nedir? Vitray ne demektir? Vitray

Vitray sanatçısı sezai ceylan/ Vitray Sanatçısı Sezai

Vitray nedir?

Vitray ne demek?

Vitray nedir?

Renkli camların belli bir kompozisyon düzeni içinde bir araya getirilmesi ile yaratılan sanat tekniğine vitraay denir. Kısaca cam süslemesanatıdır.

Vitray sanatı gün ışığı ile doğan ve yine onun az ve çokluğu ile değişimler kazanan bir ışıklı resim sanatıdır. Vitrayın diğer resim sanatlarından ayrı olan yönü onu diğerlerinden üstün kılan tarafı aynı kalmayışı, ışık değişimleriyle, ya da ışığa etki eden elemanların değişimiyle değişik özellikler kazanmasıdır.

Bir ışığın azalıp çoğalması ve bulutların hareketi, hatta vitrayın arkasında bulunan ağaçların dal ve yapraklarının veya başka cisimlerin hareketi cam üzerinde değişik renk ve gölgeler meydana getirir. Yakın yüzyıla kadar vitray sanatı doğal ışıktan yararlanmıştır. Teknikteki ilerlemelere paralelolarak değişik kaynaklarda, özellikle elektrik ışığı vitrayın ışık kaynağı olmasını sağlamıştır.

Ayrıca hiç doğal ışık olmayan yerlerde de vitray kullanılmıştır. Vitray sanatının doğuşu, ana maddesi olan camın icadıyla yakından ilgilidir. Cam insanlar tarafından taş devrinde kullanılmaya başlamıştır. Bunlar volkanik olaylar sonucu meydana gelen doğal (tabii) camlardır. İlk cam yapımı üfleme aletinin icadıyla Mısır'da başlamıştır. Bu teknik daha sonraları Finike, Yunanistan ve Romalılar tarafından kullanıldı.

Roma'da yapılan kazılar Vitrayın M.S. I. yüzyıldan beri yapılmakta olduğunu ortaya koymuştur. Vitray VII. yüzyılda Araplar, daha sonra da Türkler tarafından kullanılarak sanat değeri yüksek örnekler ortaya konmuştur. Hıristiyanlık dünyasında sadece dini yapılarda (Kilise, katedral vb.) kullanılan vitray; Türklerde dini yapıların dışında da kendini göstermiş cami, türbe vb. yapılar yanında saray, köşk, kasr, kütüphane ve evlerde bol bol kullanılmıştır.

Vitray nerelerde kullanılır?

• Konutlarda; pencerelerde, aydınlıklarda, odabölmelerinde, paravanlarda, duvarpanolarında, abajurlarda ve kapılarda yer almaktadır.
• Fabrikalarda; hizmet binalarında, dinlenme-eğlenme tesislerinde, yemek-oyun salonlarında, yönetici, müdür odalarında yer almaktadır.
• Otellerde; dış mekan ve aydınlatma panolarında, giriş kapılarında, lobilerde, banyo, yemek, eğlence salonlarında, odaların aydınlatma elemanlarında paravanlarda kullanılmıştır.
• Ayrıca cami, eğlence yerleri, spor salonları, devlet kurum ve dairelerinde, okullarda, sanat galerilerinde istasyon bekleme salonları gibi yerlerde kullanılmaktadır.

Alçı tekniği: Büyük Selçuklu Devleti'nden bugüne kadar uzanan geleneksel vitray tekniğidir.

Kurşun: Bizans kökenli bir tekniktir, bu teknikte dolgu malzemesi olarak kurşun kullanılır.

Tiffany: Bakır folyoyla camın lehimlenmesi ile ortaya çıkan ve günümüzde en çok tercih edilen vitray tekniğidir.

Kendi içinde farklı çeşitleri ve kullanım alanları olan vitray; kapı üzerlerinde, merdiven boşluklarında, pencere ve tavanlarda kullanılmakla beraber, aynı zamanda odalar arası geçişlerde çok şık bir seperatör vazifesi de görür. Bunun yanında her geçen gün modernize edilen vitray, havuz içlerinde ve zaman zaman perde yerine evdekorasyonunda da kullanılmaktadır.

Vitray, her şeyden önce çok ciddi sabır isteyen bir uğraştır. Bunun yanında vitray sanatıyla ilgilenmek isteyen kişilerin hayal güçlerinin de geniş olması sanatın yaratıcılığı açısından önemlidir.

Sözlükte "vitray" ne demek?

1. Birbirine bağlı kurşun bölmelere yerleştirilmiş renkli cam parçalarından oluşan,saydam pencere süslemesi ya da resim.

Vitray kelimesinin ingilizcesi

n. stained glass
Köken: Fransızca

Kaynak;